ชาร์เลนจ์ หรือ ระบบ challenge ที่ใช้ในวอลเลย์บอลชิงแชมป์โลก ระดับเอเชียร์ ทัวร์นาเม้นใหญ่ๆ สำคัญๆ
"ชาร์เลนจ์" หรือ "Challenge System" ในวอลเลย์บอลคือระบบที่ให้ผู้จัดการทีมหรือโค้ชมีสิทธิ์ขอให้ผู้ตัดสินตรวจสอบความถูกต้องของการตัดสินใจผ่านวิดีโอ ในสถานการณ์ที่สำคัญหรือมีผลกระทบต่อผลการแข่งขัน ระบบนี้ใช้เทคโนโลยีวิดีโอในการตรวจสอบการตัดสินใจของผู้ตัดสินในแต่ละจุดของการแข่งขันเพื่อให้การแข่งขันดำเนินไปอย่างยุติธรรมมากขึ้น
ในระดับประชาชนหรือระดับที่ไม่เป็นทางการ การใช้ระบบชาร์เลนจ์อาจจะไม่เห็นได้ แต่ในระดับที่สูงขึ้น เช่น ลีกมืออาชีพ, ระดับประเทศ, หรือการแข่งขันระหว่างประเทศ เช่น โอลิมปิก หรือระดับโลก ระบบนี้จะถูกใช้เป็นที่เรียบร้อย
การใช้ระบบชาร์เลนจ์มีข้อจำกัด เช่น จำนวนครั้งที่สามารถขอชาร์เลนจ์ หรือสถานการณ์ที่สามารถขอได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับกฎหมายและข้อบังคับของแต่ละการแข่งขัน
หากโค้ชขอชาร์เลนจ์และหลังจากตรวจสอบพบว่าการตัดสินใจของผู้ตัดสินไม่ถูกต้อง จะมีการยกเลิกหรือแก้ไขจุดที่ตัดสินและโค้ชจะไม่สูญเสียสิทธิ์ในการขอชาร์เลนจ์ แต่หากการตัดสินใจเป็นถูกต้อง โค้ชจะสูญเสียสิทธิ์ในการขอชาร์เลนจ์ในจำนวนที่กำหนด
เหตุการณ์ที่ ชาร์เลนจ์ได้
เหตุการณ์ที่สามารถใช้ระบบชาร์เลนจ์ (Challenge System) ได้ ข้อกำหนดอาจแตกต่างกันขึ้นอยู่กับรูปแบบและระดับของการแข่งขัน แต่โดยทั่วไป เหตุการณ์ที่สามารถขอชาร์เลนจ์ได้ ประกอบด้วย:
- ลูกแตะขอบของสนามหรือไม่: ตรวจสอบว่าลูกวอลเลย์บอลที่ถูกตีออกไปได้แตะขอบของสนามหรือไม่
- บอลเข้าหรือไม่เข้าเส้นขอบ: ในกรณีที่บอลถูกตีแล้วไม่แน่ใจว่าลูกได้สัมผัสเส้นขอบของสนามหรือไม่
- บล็อกทัช (Block Touch): ตรวจสอบว่าบอลได้สัมผัสกับนักเล่นในการบล็อกหรือไม่
- เน็ตทัช (Net Touch): ตรวจสอบว่านักเล่นได้สัมผัสเน็ตในระหว่างการเล่นหรือไม่
- ฟาวล์ในการรับส่งบอล: ตรวจสอบว่านักเล่นได้รับส่งบอลด้วยส่วนของร่างกายที่ผิดกฎหมายหรือไม่ เช่น รับส่งด้วยข้อมือที่ไม่เป็นขนาน
- บอลทัชลูกทีมเองก่อนออกไปข้างนอก: ตรวจสอบว่าบอลได้สัมผัสนักเล่นในทีมของตนเองก่อนที่จะออกไปข้างนอกสนามหรือไม่
- ฟุตฟาวล์ (Foot Fault): ตรวจสอบว่านักเล่นได้เหยียบข้ามเส้นระหว่างการเสิร์ฟหรือไม่
- ใช้เวลามากเกินไปในการเสิร์ฟ: ในบางการแข่งขัน อาจมีการตรวจสอบว่านักเล่นใช้เวลาเกินขอบเขตที่กำหนดในการเสิร์ฟหรือไม่
- สิทธิในการเสิร์ฟ: ในบางการแข่งขัน, อาจมีการตรวจสอบว่าทีมที่ได้รับสิทธิ์ในการเสิร์ฟถูกต้องหรือไม่
จำนวนของการชาร์เลนจ์ (Challenge) ในแต่ละเมทหรือแต่ละเช็ต (Set) อาจแตกต่างกันขึ้นอยู่กับกฎหมายและข้อบังคับของการแข่งขันที่เกี่ยวข้อง แต่โดยทั่วไป ในการแข่งขันวอลเลย์บอลระดับมืออาชีพหรือระดับนานาชาติ:
แต่ละทีมมักจะได้รับสิทธิ์ในการขอชาร์เลนจ์ 1-2 ครั้งต่อเช็ต นั่นคือ การจะได้ขอดูวิดีโอทบทวน 1-2 ครั้งในแต่ละเช็ต
ถ้าชาร์เลนจ์ที่ขอนั้นถูกต้อง (หมายความว่า ผู้ตัดสินที่ถูกชาร์เลนจ์ได้ตัดสินใจผิด) จะไม่ถูกหักสิทธิ์ในการชาร์เลนจ์ และทีมนั้นยังคงสิทธิ์ในการขอชาร์เลนจ์
ถ้าชาร์เลนจ์ไม่ถูกต้อง (หมายความว่า ผู้ตัดสินตัดสินใจถูกต้อง) จะถูกหักสิทธิ์ในการขอชาร์เลนจ์ไปหนึ่งครั้ง
วิธีการขอชาร์เลนจ์ (Challenge)
วิธีการขอชาร์เลนจ์ (Challenge) ในวอลเลย์บอลมีขั้นตอนที่ค่อนข้างชัดเจน โดยทั่วไปแล้ว ขั้นตอนจะเป็นดังนี้:
ตรวจสอบสิทธิ์: โค้ชต้องตรวจสอบว่ายังมีสิทธิ์ในการขอชาร์เลนจ์หรือไม่ หากใช้หมดแล้วจะไม่สามารถขอได้
แสดงเจตนา: เมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ต้องการขอชาร์เลนจ์ โค้ชต้องแสดงเจตนาในการขอชาร์เลนจ์โดยเร็วที่สุด โดยบางการแข่งขันจะกำหนดให้ใช้แผ่นป้ายหรืออุปกรณ์อื่นๆ เพื่อแสดงเจตนา
บอกเหตุผล: โค้ชต้องบอกเหตุผลในการขอชาร์เลนจ์ให้ผู้ตัดสินรู้ เช่น "บอลเข้าขอบ" หรือ "นักเล่นแตะเน็ต"
รีวิววิดีโอ: หลังจากที่ได้รับคำขอชาร์เลนจ์ ผู้ตัดสินหรือทีมของผู้ตัดสินจะดูวิดีโอทบทวนเพื่อตรวจสอบความถูกต้องของการตัดสิน
การตัดสินใจ: หลังจากดูวิดีโอ ผู้ตัดสินจะต้องตัดสินใจว่าการตัดสินในจุดนั้นถูกต้องหรือไม่ และจะมีการประกาศผล
การปรับเปลี่ยนผล: หากพบว่าการตัดสินใจเดิมผิดพลาด จะมีการปรับเปลี่ยนผลและจะดำเนินการต่อตามผลที่ถูกต้อง
การอัปเดตสิทธิ์: หากการชาร์เลนจ์ถูกต้อง โค้ชจะยังคงสิทธิ์ในการขอชาร์เลนจ์ แต่หากผิด จะถูกหักสิทธิ์ในการขอออกไป