การละเล่นหมากเก็บ
หมากเก็บ เป็นการละเล่นพื้นบ้านที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ นิยมเล่นในภาคกลาง โดยเฉพาะเด็กผู้หญิง ซึ่งในปัจจุบันนั้นก็ยังคงมีให้พบเห็นอยู่บ้าง
วิธีการเล่น
แบ่งผู้เล่นออกเป็น 2 พวก พวกละเท่า ๆ กัน ให้เปลี่ยนกันเล่นทีละพวก ผู้ใดเล่นก่อนหรือหลังแล้วแต่จะตกลงกัน แต่เมื่อพวกใดเล่นก่อนพวกนั้นต้องเล่นเรียงตัวไปให้หมดทุกคนเสียก่อน อีกพวกหนึ่งจึงลงมือเล่นต่อไป เมื่อถึงตราวเล่นผู้เล่นหว่านลูกหมากเก็บทั้งหมดลงกับพื้นแต่โดยมากหรือให้เหมาะ มักเล่นกับพื้นดิน (เด็ก ๆ ชอบเล่นในเวลาไปเลี้ยงสัตว์ตามทุ่งและเวลาไปโรงเรียน ผู้ใหญ่ชอบเล่นคราวงันเรือนดีเช่นเดียวกับเสือกินหมู) หยิบขึ้นมาเป็นลูกโยนเสียลูกหนึ่งแล้วใช้มือข้างหนึ่งโยนลูกนั้นขึ้นขณะที่ลูกยังไม่ตกลงมา มือนั้นต้องรีบหยิบเอาลูกทีเหลือทีละลูกแล้วกลับขึ้นมารับลูกที่โยนทันที โดยไม่ให้ลูกที่โยนนั้นตกถึงพื้น และไม่ให้เอามืออื่นช่วย คงใช้ได้แต่มือเดียว ทำเช่นนี้ไปจนเก็บได้หมดทุกลูก เรียกว่า "พ้นเก็บเม็ด" แล้วหว่านลงไปใหม่
ในคราวที่สองเล่นอย่างคราวแรก แต่เก็บเอาทีละ 2 ลูก คราวที่สามเอาทีละ 3 ลูก คราวที่สี่เอาทีละ 4 ลูก ระหว่างที่เล่นนับแต่ลูกที่หนึ่งถึงสี่นี้ ถ้ารับลูกไม่ทันลูกตกก็ดีหรือเก็บลูกที่อยู่พื้นขึ้นไม่ครบตามกำหนดก็ดี คนนั้นเป็นตายไม่ได้เล่นต่อไปสำหรับรอบนั้น คนที่ถัดไปซึ่งเป็นฝ่ายเดียวกันต้องเล่นต่อไปเป็นทอด ๆ ไปจนสิ้นพวก เมื่อพ้นสี่คราวนี้แล้วก็กวักเสียทีหนึ่ง วิธีกวักให้เอามือกำลูกหมากเก็บไว้ทุกลูกแล้วโยนขึ้นเบา ๆ พร้อมกันทุกลูก ทันใดนั้นต้องรับกลับเอาหลังมือข้างที่โยนนั้นรับทันทีอย่าให้ลูกตกถึงพื้นได้ จะรับได้กี่ลูกก็ได้แต่ถ้าไม่ได้เลยคนนั้นเป็นตายคนถัดไปทำต่อ วิธีกวักจะกวักครั้งเดียวก็ได้หรือจะกวักให้ได้ครบ 5 ลูก ซึ่งจะกวักกี่ครั้งก็ตามเมื่อครบ 5 ลูกแล้ว จึงหมดพิธีเล่นเพียงกวักดังนี้ก็ได้แล้วแต่จะตกลงกันเมื่อเสร็จการกวักแล้ว เรียกว่าชนะครั้งหนึ่งหรือชนะใดวิธีใด รอบต่อไปหรือคนต่อไปก็จับเล่นใหม่ซ้ำจากที่เสียไป เช่น ตายลูกสองก็เล่นแต่ลูกสองไป
วิธีนับแต้มเมื่อฝ่ายใดได้กวักกี่ครั้ง ครั้งละกี่ลูกก็นับรวมกันเข้าไปจนเลิก ฝ่ายใดได้แต้มมากกว่า ฝ่ายนั้นเป็นฝ่ายชนะ
ประโยชน์
ฝึกหัดความฉับไว และไหวพริบ
อ้างอิงจาก : กรมพลศึกษา กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา
ศึกษาการละเล่นพื้นบ้านต่าง ๆ ได้ที่ : บทความทั่วไป